Sumarólympíuleikarnir 1936

Sumarólympíuleikarnir 1936 voru haldnir í Berlín í Þýskalandi frá 1. ágúst til 14. ágúst.

Keppnisgreinar

Keppt var í 129 greinum. Fjöldi keppna í einstökum íþróttaflokkum er gefinn upp í sviga.

• Frjálsar íþróttir (29)
• Kappróður (7)
• Körfuknattleikur (1)
• Hnefaleikar (8)
• Kajakróður (9)
• Hjólreiðar (6)
• Reiðmennska (6)

• Skylmingar (7)
• Knattspyrna (1)
• Fimleikar (9)
• Kraftlyftingar (5)
• Handknattleikur (1)
• Hokkí (1)
• Fangbrögð (14)

• Nútímafimmtarþraut (2)
• Póló (1)
• Sund (11)
• Dýfingar (4)
• Sundknattleikur (1)
• Skotfimi (3)
• Siglingar (4)

Einstakir afreksmenn

Indverjar urðu hlutskarpastir í hokkíkeppninni.

Verðlaunahafarnir í hástökkskeppni kvenna. Frá vinstri: Ibolaya Csák frá Ungverjalandi (gull), Elfriede Kaun frá Þýskalandi (brons) og Dorothy Odam frá Bretlandi (silfur).

Þjóðverjar hlutu flest gullverðlaun á leikunum, 33 á móti 24 gullverðlaunum Bandaríkjamanna. Í frjálsíþróttakeppninni komust Bandaríkjamenn hins vegar fjórtán sinnum á efsta pall en Þjóðverjar aðeins fimm sinnum.

Bandaríkjamaðurinn Jesse Owens vann eitt mesta afrek Ólympíusögunnar með því að vinna til fernra gullverðlauna: í 100 og 200 metra hlaupi, langstökki og 4*100 metra boðhlaupi. Heimildir herma að Adolf Hitler hafði stórlega mislíkað að þeldökkur íþróttamaður yrði stjarna leikanna.

Glenn Morris frá Bandaríkjunum sigraði í tugþraut á nýju heimsmeti. Að leikunum loknum fetaði hann í fótspor sundkappans Johnny Weissmuller með því að leika Tarzan apabróður á hvíta tjaldinu.

Sohn Kee-Chung sigraði í Maraþonhlaupinu og varð þar með fyrsti Kóreubúinn til að vinna til gullverðlauna. Þar sem Kórea var á þessum tíma undir yfirráðum Japana, þurfti hann þó að keppa fyrir þeirra hönd og undir japanskri útgáfu nafns síns, Son Kitei. Við setningu Ólympíuleikanna í Seoul 1988 bar hann kyndilinn með Ólympíueldinum inn á íþróttaleikvanginn.

Fimleikakappinn Konrad Frey hlaut flest verðlaun heimamanna, sex talsins. Þar af þrenn gullverðlaun.

Egyptinn Khadr Eltouny sigraði í -75 kílógramma flokki í kraftlyftingum. Fyrir leikana hafði alþjóða kraftlyftingasambandið neitað að leggja trúnað á tilkynningar egypska lyftingasambandsins um heimsmet Eltounys og talið að þær hlytu að vera uppspuni. Það breyttist eftir glæstan sigur hans í Berlín. Adolf Hitler var viðstaddur lyftingakeppnina og fagnaði afreki Eltounys með því að nefna götu í Berlín í höfuðið á honum.

Verðlaunaafhending langstökkskeppninnar. Frá vinstri: Naoto Tajima frá Japan, Jesse Owens frá Bandaríkjunum og Þjóðverjinn Luz Long.

Bandaríska stúlkan Marjorie Gestring varð yngsti gullverðlaunahafi Ólympíusögunnar þegar hún sigraði í dýfingum af þriggja metra bretti, 13 ára og 268 daga gömul.

Kristjan Palusalu frá Eistlandi sigraði í þungavigt í báðum keppnisflokkum fangbragða: grísk-rómverskri glímu og með frjálsri aðferð. Telja Eistlendingar afrek hans meðal hápunkta íþróttasögu sinnar.

Japanir unnu meira en helming allra verðlauna í sundkeppni karla. Í kvennaflokknum voru hollenskarstúlkur sigursælastar með fern af fimm gullverðlaunum.

Norður-Ameríkulöndin: Bandaríkin, Kanada og Mexíkó röðuðu sér í þrjú efstu sætin í keppninni körfuknattleik, sem var í fyrsta sinn formleg keppnisgrein. Leikið var utandyra og gátu leikmenn því ekki rakið knöttinn á moldarvellinum ef blautt var í veðri. Lítið varð því um stigaskor og lauk úrslitaleik Bandaríkjamanna og Kanadabúa, 19:8.

Keppni í svifflugi var sýningargrein á leikunum, án þess þó að neinn sigurvegari væri krýndur. Í kjölfarið ákvað alþjóða Ólympíunefndin að svifflug skyldi verða fullgild keppnisíþrótt á næstu leikum, en til þess kom þó aldrei.

Þátttaka Íslendinga á leikunum

Þjóðverjar hugðust nota Ólympíuleikana í áróðursskyni og veittu rausnarlega styrki, svo ljóst var að Íslendingar gætu sent marga þátttakendur til keppni. Ákveðið var að senda fjóra frjálsíþróttamenn og sundknattleikslið. Þá var boðið upp á glímusýningu ellefu glímukappa í tengslum við leikana, að Adolf Hitler viðstöddum, en hún var þó ekki hluti af formlegri dagskrá.

Sundknattleiksmennirnir voru reynslulitlir og töpuðu öllum leikjum sínum stórt. Skoruðu eitt mark en fengu á sig 24 í leikjunum þremur.

Í frjálsíþróttakeppninni keppti Sveinn Ingvarsson í 100 metra hlaupi, Sigurður Sigurðsson í hástökki og þrístökki, Kristján Vattnes Jónsson í spjótkasti og Karl Vilmundarson í tugþraut en lauk ekki keppni.

Verðlaunaskipting eftir löndum

Ólympíukyndillinn frá leikunum í Berlín.

Nr.	Land	Gull	Silfur	Brons	Samtals
1	Þýskaland	33	26	30	89
2	Bandaríkin	24	20	12	56
3	Ungverjaland	10	1	5	16
4	Ítalía	8	9	5	22
5	Finnland	7	6	6	19
5	Frakkland	7	6	6	19
7	Svíþjóð	6	5	9	20
8	Japan	6	4	8	18
9	Holland	6	4	7	17
10	Bretland	4	7	3	14
11	Austurríki	4	6	3	13
12	Tékkóslóvakía	3	5	0	8
13	Argentína	2	2	3	7
13	Eistland	2	2	3	7
15	Egyptaland	2	1	2	5
16	Sviss	1	9	5	15
17	Kanada	1	3	5	9
18	Noregur	1	3	2	6
19	Tyrkland	1	0	1	2
20	Indland	1	0	0	1
	Nýja Sjáland	1	0	0	1
22	Pólland	0	3	3	6
23	Danmörk	0	2	3	5
24	Lettland	0	1	1	2
25	Rúmenía	0	1	0	1
	Suður-Afríka	0	1	0	1
	Júgóslavía	0	1	0	1
28	Mexíkó	0	0	3	3
29	Belgía	0	0	2	2
30	Ástralía	0	0	1	1
	Filippseyjar	0	0	1	1
	Portúgal	0	0	1	1
Alls		130	128	130	388