„Afríka“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
JackieBot (spjall | framlög)
m r2.7.2) (Vélmenni: Bæti við: lez:Африка, mdf:Африкань
Xqbot (spjall | framlög)
m r2.7.2) (Vélmenni: Fjarlægi: hr:Afrika
Lína 218: Lína 218:
[[hi:अफ़्रीका]]
[[hi:अफ़्रीका]]
[[hif:Africa]]
[[hif:Africa]]
[[hr:Afrika]]
[[hsb:Afrika]]
[[hsb:Afrika]]
[[ht:Afrik]]
[[ht:Afrik]]

Útgáfa síðunnar 18. apríl 2012 kl. 03:16

Heimskort sem sýnir staðsetningu Afríku
Samsett gervitunglamynd af Afríku

Afríka er heimsálfa. Hún afmarkast af Miðjarðarhafinu í norðri, Súesskurðinum (Súeseiðinu) í norðaustri, Indlandshafi í austri, Suður-Íshafinu í suðri og Atlantshafi í vestri.

Afríka er önnur stærsta heimsálfa jarðar og sú þriðja eftir íbúafjölda. Hún er u.þ.b. 30.244.050 km²flatarmáli (að meðtöldum eyjum) og þekur 20,3% af þurrlendi jarðar. Þar búa yfir 800 milljónir manna í 54 löndum, sem er sjöundi hluti alls mannfjölda heims.

Nafnsifjar

Nafnið Afríka er komið frá Rómverjum sem notuðu heitið Africa terra (land Afri sem er fleirtala af Afer) fyrir norðurströnd álfunnar og skattlandið Afríku með höfuðborgina Karþagó, sem var þar sem nú er Túnis.

Orðið Afer getur verið til komið af eftirfarandi ástæðum:

Sagnfræðingurinn Leó Afríkanus (1495–1554) taldi nafnið komið af gríska orðinu phrike (φρικε, sem merkir „kuldi og hrollur“) ásamt neitunarforskeytinu a- og merkti þannig land laust við kulda og hroll. En hljóðbreytingin úr ph í f hefur átt sér stað í kringum fyrstu öld, svo þetta getur því ekki verið uppruni nafnsins.

Egyptaland var talið hluti Asíu af fornmönnum. Fyrstur til að telja það með Afríku var landafræðingurinn Ptólemeos (85–165) sem notaði Alexandríu sem núllbaug og gerði Súeseiðið að mörkum Asíu og Afríku. Eftir því sem Evrópumenn uppgötvuðu raunverulegt umfang álfunnar, óx inntak nafnsins með þeirri þekkingu.

Landa- og jarðfræði

Mörk Afríku eru Miðjarðarhafið í norðri, Súesskurðurinn í norð-austri, Indlandshaf og Rauðahaf í austri, Suður-Íshafið í suðri og Atlantshafið í vestri. Heimsálfan er um 8000 km löng frá norðri til suðurs (37°21'N til 34°51'15"S) og 7400 km breið frá vestri til austurs (17°33'22"W til 51°27'52"E). Nyrsti punktur álfunnar er Ras ben Sakka í Marokkó, syðsti punkturinn er Agulhashöfði í Suður-Afríku, vestasti punkturinn er Almadihöfði á Grænhöfðaeyjum og sá austasti er Raas Xaafuunhöfði í Sómalíu.

Strandlengja Afríku er um 26000 km löng.

Miðbaugur liggur í gegnum álfuna og mestur hluti hennar er því í hitabeltinu. Það er mikið um eyðimerkur og óbyggðir og þurrkar og úrhellisrigning gera búsetu á ýmsum svæðum erfiða.

Tungumál

Kort sem sýnir dreifingu Afríkumálaættanna og nokkur aðalafríkumál. Níger-Kongó málaættinni er skipt til að sýna útbreiðslu Bantumálanna, sem eru undirflokkur Níger-Kongó ættarinnar.

Í Afríku eru töluð yfir þúsund tungumál. Í álfunni eru fjórar aðalættir tungumála.

  • Níger-Kongó ættin nær yfir mestalla Afríku fyrir sunnan Sahara eyðimörkina. Þetta er sennilega stærsta tungumálaætt heims ef talinn er fjöldi tungumála sem tilheyra henni. Hluti þessara tungumála eru Bantumál, sem eru töluð í mið- og suður-Afríku.
  • Khoisan málaættin hefur um 50 tungumál, sem eru töluð í suðurhluta Afríku. Um 120 þúsund manns tala Khoisanmál. Mörg málanna eiga í hættu á að deyja út.

Einnig eru töluð nokkur Evrópumál í Afríku, svo sem enska, franska og portúgalska, sem eru opinber tungumál margra Afríkuríkja.

Lönd í Afríku

Norður-Afríka

Austur-Afríka

Mið-Afríka

Sunnanverð Afríka

Vestur-Afríka

Eyríki

Yfirráðasvæði annarra ríkja

Tenglar

  • „Hvert er flatarmál Afríku?“. Vísindavefurinn.
  • „Hvað eru mörg lönd i Afríku?“. Vísindavefurinn.
  • „Hversu margir búa í Afríku?“. Vísindavefurinn.
  • „Hvernig er nafnið á heimsálfunni Afríku til komið?“. Vísindavefurinn.

ak:Afrika