„Endurreisnin“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
AvocatoBot (spjall | framlög)
EmausBot (spjall | framlög)
m r2.6.4) (Vélmenni: Bæti við: mzn:رنسانس Breyti: uk:Відродження
Lína 86: Lína 86:
[[ms:Zaman Pembaharuan]]
[[ms:Zaman Pembaharuan]]
[[my:ဉာဏ်သစ် အရေးတော်ပုံ]]
[[my:ဉာဏ်သစ် အရေးတော်ပုံ]]
[[mzn:رنسانس]]
[[nds:Renaissance]]
[[nds:Renaissance]]
[[nds-nl:Renaissance]]
[[nds-nl:Renaissance]]
Lína 116: Lína 117:
[[tl:Renasimiyento]]
[[tl:Renasimiyento]]
[[tr:Rönesans]]
[[tr:Rönesans]]
[[uk:Ренесанс]]
[[uk:Відродження]]
[[ur:نشاۃ ثانیہ]]
[[ur:نشاۃ ثانیہ]]
[[vec:Rinasimento]]
[[vec:Rinasimento]]

Útgáfa síðunnar 5. apríl 2012 kl. 07:12

Vitrúvíski maðurinn eftir Leonardo da Vinci.

Endurreisn eða endurreisnartímabilið var tímabil í mannkynssögu, sem tók við af miðöldum. Það var blómaskeið í listum og vísindum, sem hafði töluverða hliðsjón af listum og hugmyndum Forn-Grikkja og Rómverja. Endurreisnin er venjulega talin hefjast á Ítalíu á 14. öld og hafi síðan borist þaðan um Evrópu allt til síðari hluta 16.aldar og því staðið frá síðmiðöldum fram á nýöld. Ítalska skáldið Dante Alighieri er oft talinn standa á mörkum miðalda og endurreisnar og skáldið Francesco Petrarca hefur verið kallaður fyrsti endurreisnarmaðurinn. Stundum hefur endurreisnin verið nefnd Endurlífgunaröld eða Endurfæðingin á íslensku. Það er þó sjaldgæft.

Upphaflega var hugtakið endurreisn (rinascimento sem þýðir orðrétt endurfæðing) notað af Giorgio Vasari sem ritaði æviþætti um helstu listamenn Ítalíu á 16. öld og þá í þeirri merkingu að í myndlist hefðu menn aftur tekið upp listræn viðmið, tækni og viðhorf sem ríktu á klassíska tímanum. Hugtakið var fyrst og fremst notað í listasögu fram til síðari hluta 19. aldar þegar sagnfræðingar tóku að nota það til að lýsa einhvers konar vatnaskilum sem skildu milli hinna myrku miðalda og nútímans.

Á meðan list miðalda einkenndist af trúarlegri innri leit þá einkennist list á endurreisnartímanum af veraldlegri sýn, athyglin beinist að hinu jarðneska lífi og manninum. Húmanismi, mannhyggja eða manngildisstefna var megin menntastefna endurreisnarinnar.

Á endurreisninni var tekið að líta á hið einstaka sem lykil að hinu almenna og áhersla lögð á vísindarannsóknir og beinar athuganir á náttúrunni.

Heimildir

  • „Hvað var endurreisnartímabilið og hvað var svona merkilegt við það í myndlist?“. Vísindavefurinn.
  • „Heimspekingar fyrr og nú, 6. hefti, Endurreisnin“ (pdf). Sótt 5. júlí 2006.
  • Fyrirmynd greinarinnar var „Renaissance“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 5. júlí 2006.
  • Society for Renaissance Studies

Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG