„Líparít“: Munur á milli breytinga
m r2.7.1) (robot Bæti við: kk:Липарит |
Arrowrings (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 3: | Lína 3: | ||
[[Mynd:Different_rocks_at_Panum_Crater.jpg|thumb|Efst er [[hrafntinna]] , fyrir neðan það er [[vikur ]] og neðst til hægri er ljósgrýti eða rhýólít]] |
[[Mynd:Different_rocks_at_Panum_Crater.jpg|thumb|Efst er [[hrafntinna]] , fyrir neðan það er [[vikur ]] og neðst til hægri er ljósgrýti eða rhýólít]] |
||
== Lýsing == |
|||
Ljósgrá, gulleit eða bleikt á litinn, litadýrðin stafar af jarðhitaummyndun. Kísilsýrmagn yfir 67% og kristalgerð sést aðeins í smásjá. Oft dílótt þá einkum af natríumríku feldspati en líka járnríku ágíti og ólivíni. Grunnmassi dulkornóttur og glerkenndur. |
|||
== Steindir == |
|||
Helstu steindir eru |
|||
* [[Feldspat]] |
|||
* [[Ágít]] |
|||
* [[Ólivín]] |
|||
* [[Kvars]] |
|||
* [[Magnetít]] |
|||
* [[Pýrít]] |
|||
== Afbrigði == |
|||
Ef líparít storknar hægt í iðrum jarðar myndast grófkristallað [[granít]], í grunnum innskotum fínkristallað [[granófýr]]. Við snögga kælingu í vatni myndast ekki kristallar og þá storknar bergkvikan eins og [[gler]] og myndar [[hrafntinna|hrafntinnu]]. |
Ef líparít storknar hægt í iðrum jarðar myndast grófkristallað [[granít]], í grunnum innskotum fínkristallað [[granófýr]]. Við snögga kælingu í vatni myndast ekki kristallar og þá storknar bergkvikan eins og [[gler]] og myndar [[hrafntinna|hrafntinnu]]. |
||
* [[Hrafntinna]] |
|||
== Líparít á Íslandi == |
|||
* [[Biksteinn]] |
|||
⚫ | Líparít þekur um 2% af yfirborði [[Ísland]]s og er [[Torfajökull|Torfajökulssvæðið]] í [[Friðland að fjallabaki|Friðlandi að fjallabaki]] stærsta líparítsvæði landsins. |
||
* [[Baggalútar]] |
|||
== Útbreiðsla == |
|||
⚫ | Líparít þekur um 2% af yfirborði [[Ísland]]s og er [[Torfajökull|Torfajökulssvæðið]] í [[Friðland að fjallabaki|Friðlandi að fjallabaki]] stærsta líparítsvæði landsins. Kvika líparíts er seigfljótandi og fer hægt yfir því eru hraun yfirleitt skammt frá uppruna og bergið verður straumfljótt. Þykk hraunsins er á bilinu 50-100 m eða hrúgast upp og myndar hraungúla. Líparót er viðkvæmt fyrir veðrun og klofnar í misstórar flögur. |
||
== Heimild == |
== Heimild == |
||
{{Vísindavefurinn|756|Hvað er líparít?}} |
{{Vísindavefurinn|756|Hvað er líparít?}} |
||
* Kristján Sæmundsson og Einar Gunnlaugsson (1999) ''Íslenska steinabókin''. ISBN 9979-3-1856-2 |
|||
* Þorleifur Einarsson (1994) ''Myndun og mótun lands: Jarðfræði''. ISBN 9979-3-0263-1 |
|||
{{Tegundir storkubergs}} |
|||
{{stubbur|jarðfræði}} |
|||
[[Flokker:Jarðfræði]] |
|||
[[Flokkur:Bergfræði]] |
[[Flokkur:Bergfræði]] |
||
[[Flokkur:Bergtegundir]] |
[[Flokkur:Bergtegundir]] |
Útgáfa síðunnar 11. desember 2011 kl. 16:23
Líparít, ljósgrýti eða rhýólít er súrt gosberg.
Lýsing
Ljósgrá, gulleit eða bleikt á litinn, litadýrðin stafar af jarðhitaummyndun. Kísilsýrmagn yfir 67% og kristalgerð sést aðeins í smásjá. Oft dílótt þá einkum af natríumríku feldspati en líka járnríku ágíti og ólivíni. Grunnmassi dulkornóttur og glerkenndur.
Steindir
Helstu steindir eru
Afbrigði
Ef líparít storknar hægt í iðrum jarðar myndast grófkristallað granít, í grunnum innskotum fínkristallað granófýr. Við snögga kælingu í vatni myndast ekki kristallar og þá storknar bergkvikan eins og gler og myndar hrafntinnu.
Útbreiðsla
Líparít þekur um 2% af yfirborði Íslands og er Torfajökulssvæðið í Friðlandi að fjallabaki stærsta líparítsvæði landsins. Kvika líparíts er seigfljótandi og fer hægt yfir því eru hraun yfirleitt skammt frá uppruna og bergið verður straumfljótt. Þykk hraunsins er á bilinu 50-100 m eða hrúgast upp og myndar hraungúla. Líparót er viðkvæmt fyrir veðrun og klofnar í misstórar flögur.
Heimild
„Hvað er líparít?“. Vísindavefurinn.
- Kristján Sæmundsson og Einar Gunnlaugsson (1999) Íslenska steinabókin. ISBN 9979-3-1856-2
- Þorleifur Einarsson (1994) Myndun og mótun lands: Jarðfræði. ISBN 9979-3-0263-1