„Fullveldi“: Munur á milli breytinga
Luckas-bot (spjall | framlög) m r2.7.1) (robot Bæti við: be:Суверэнітэт, cy:Sofraniaeth |
Vitleysa er þetta. Ísland varð frjálst og fullvalda ríki í konungssambandi við Danmörku 1918. Drottning Kanada er líka Drottning Englands - Er Kanada þarmeð ekki sjálfstætt ríki? |
||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
'''Fullveldi''' felur í sér einkarétt til þess að fara með æðstu stjórn, [[dómsvald]], [[löggjafarvald]] og [[framkvæmdavald]], yfir [[land]]svæði eða hópi fólks t.d. [[þjóð]] eða [[Ættbálkur|ættbálki]]. Að hafa '''full völd'''. Yfirleitt fer annað hvort [[ríkisstjórn]] eða [[þjóðhöfðingi]] með fullveldið, allt eftir [[stjórnarfar]]i. Fullveldis-hafinn getur framselt vald sitt tímabundið til stjórnkerfisins, eða til erlendra yfirþjóðlegra stofnana. |
'''Fullveldi''' felur í sér einkarétt til þess að fara með æðstu stjórn, [[dómsvald]], [[löggjafarvald]] og [[framkvæmdavald]], yfir [[land]]svæði eða hópi fólks t.d. [[þjóð]] eða [[Ættbálkur|ættbálki]]. Að hafa '''full völd'''. Yfirleitt fer annað hvort [[ríkisstjórn]] eða [[þjóðhöfðingi]] með fullveldið, allt eftir [[stjórnarfar]]i. Fullveldis-hafinn getur framselt vald sitt tímabundið til stjórnkerfisins, eða til erlendra yfirþjóðlegra stofnana. |
||
Ríki geta haft fullveldi án þess að vera [[sjálfstæði|sjálfstæð]]. [[Ísland]] hlaut fullveldi [[1. desember]] [[1918]] undan [[Danmörk]]u en varð ekki sjálfstætt land fyrr en [[17. júní]] [[1944]]. Útskýringin er að Íslendingar hlutu fullveldi nema hvað Íslendingar viðurkenndu [[Danakonungar|danska konunginn]] sem þjóðhöfðingja sinn og utanríkisstefna Íslands var áfram í höndum Dana. |
|||
Hugtakið fullveldi var til grundvallar [[alþjóðastjórnmál]]um frá lokum [[Þrjátíu ára stríðið|Þrjátíu ára stríðsins]] með undirritun [[Vestfalíufriðurinn|Vestfalíufriðarins]] og vel fram á seinni hluta 20. aldarinnar. Eftir því sem líða tók á 20. öldina tók milliríkjasamstarf á sig nýjar og óvæntar myndir, eins og í tilfelli [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]], og í krafti [[hnattvæðing]]arinnar urðu [[stórfyrirtæki]] valdameiri en áður þekktist. [[Boutros Boutros Ghali]], aðalritari [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðanna]], sagði í ræðu árið 1992 að tími hins algilda og útilokandi fullveldis væri liðinn, það sem meira væri hefði hugtakið aldrei staðið undir nafni.<ref>{{vefheimild|url=http://www.un.org/Docs/SG/agpeace.html|titill=An Agenda for Peace - Preventive diplomacy, peacemaking and peace-keeping|ár=1992}}</ref> |
Hugtakið fullveldi var til grundvallar [[alþjóðastjórnmál]]um frá lokum [[Þrjátíu ára stríðið|Þrjátíu ára stríðsins]] með undirritun [[Vestfalíufriðurinn|Vestfalíufriðarins]] og vel fram á seinni hluta 20. aldarinnar. Eftir því sem líða tók á 20. öldina tók milliríkjasamstarf á sig nýjar og óvæntar myndir, eins og í tilfelli [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]], og í krafti [[hnattvæðing]]arinnar urðu [[stórfyrirtæki]] valdameiri en áður þekktist. [[Boutros Boutros Ghali]], aðalritari [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðanna]], sagði í ræðu árið 1992 að tími hins algilda og útilokandi fullveldis væri liðinn, það sem meira væri hefði hugtakið aldrei staðið undir nafni.<ref>{{vefheimild|url=http://www.un.org/Docs/SG/agpeace.html|titill=An Agenda for Peace - Preventive diplomacy, peacemaking and peace-keeping|ár=1992}}</ref> |
||
Útgáfa síðunnar 20. október 2011 kl. 19:52
Fullveldi felur í sér einkarétt til þess að fara með æðstu stjórn, dómsvald, löggjafarvald og framkvæmdavald, yfir landsvæði eða hópi fólks t.d. þjóð eða ættbálki. Að hafa full völd. Yfirleitt fer annað hvort ríkisstjórn eða þjóðhöfðingi með fullveldið, allt eftir stjórnarfari. Fullveldis-hafinn getur framselt vald sitt tímabundið til stjórnkerfisins, eða til erlendra yfirþjóðlegra stofnana.
Hugtakið fullveldi var til grundvallar alþjóðastjórnmálum frá lokum Þrjátíu ára stríðsins með undirritun Vestfalíufriðarins og vel fram á seinni hluta 20. aldarinnar. Eftir því sem líða tók á 20. öldina tók milliríkjasamstarf á sig nýjar og óvæntar myndir, eins og í tilfelli Evrópusambandsins, og í krafti hnattvæðingarinnar urðu stórfyrirtæki valdameiri en áður þekktist. Boutros Boutros Ghali, aðalritari Sameinuðu þjóðanna, sagði í ræðu árið 1992 að tími hins algilda og útilokandi fullveldis væri liðinn, það sem meira væri hefði hugtakið aldrei staðið undir nafni.[1]
