„Brennisteinssýra“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Luckas-bot (spjall | framlög) m r2.7.1) (robot Bæti við: zh-min-nan:Liû-sng |
Tæmdi síðuna |
||
| Lína 1: | Lína 1: | ||
'''Brennisteinssýra''', [[Vetni|H]]<sub>2</sub>[[Brennisteinn|S]][[Súrefni|O]]<sub>4</sub> er [[sýra|römm sýra]], sem hefur [[mólmassann]] 98,1 [[gramm|g]]/[[mól]]. Hún er leysanleg í vatni í öllum styrkleikum. Þegar miklu magni af SO<sub>3 (g)</sub> er bætt út í brennisteinssýru myndast H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7</sub>, sem er kallað rjúkandi brennisteinssýra ([[enska]]: fuming sulfuric acid) eða oleum. |
|||
Brennisteinssýra er mikið notuð bæði í [[efnahvarf|efnahvörfum]] sem og í iðnaði, þar er hún það mikið notuð að hún er mest framleidda iðnaðarefnasambandið. Hún er einkum notuð í áburðarframleiðslu, málmgrýtisvinnslu, efnasmíðar og olíuvinnslu. |
|||
[[Vötnun]]arhvarf brennisteinssýru er gífurlega [[útvermi]]ð. Ef vatni er bætt út í sýruna getur það hæglega soðið, þetta þýðir að alltaf á að setja sýruna út í vatn, ekki öfugt. Hluti af þessum vanda er vegna þess að vatn flýtur ofan á sýrunni vegna minni [[eðlisþyngd]]ar. Þar sem vötnun brennisteinssýrunnar er hagstæð [[varmafræði]]lega er hún mjög hentug til ýmissar þurrkunar. Hún er til dæmis notuð til þess að þurrka hina og þessa ávexti. |
|||
Brennisteinssýra er svo [[vatnssækni|vatnssækin]] að hún bókstaflega rýfur [[vetni]]s- og [[súrefni]]satóm úr öðrum efnum. Til dæmis mun það að blanda saman brennisteinssýru og [[glúkósi|glúkósa]] (C<sub><small>6</small></sub>H<sub><small>12</small></sub>O<sub><small>6</small></sub>) gefa af sér [[kolefni]] og [[vatn]] (sem þynnir sýruna). Hvarfið er C<sub><small>6</small></sub>H<sub><small>12</small></sub>O<sub><small>6</small></sub> → 6C + 6H<sub><small>2</small></sub>O. |
|||
[[Súrt regn]] inniheldur meðal annars brennisteinssýru. |
|||
== Framleiðsla == |
|||
Sú aðferð sem er notuð í framleiðslu á brennisteinssýru til iðnaðar heitir '''Contact aðferðin'''. Hún notar [[vanadín|vanadíum]](V) oxíð sem hvata. Aðferðin er í þremur skrefum: |
|||
# Undirbúningur og hreinsun SO<sub>2</sub> og súrefnis. |
|||
#*Hreinsun súrefnis og SO<sub>2</sub> er nauðsynleg til að koma í veg fyrir [[hvati|hvataeitrun]] (hindrun virkni hvatanna). Því næst er gasið þvegið með [[vatn]]i og þurrkað með brennisteinssýru. |
|||
#* Til þess að spara orku er hvarfblandan hituð með [[varmi|varmanum]] sem losnar úr næsta þrepi. |
|||
# [[Hvati|Hvötuð]] [[oxun-afoxun|oxun]] SO<sub>2</sub> yfir í SO<sub>3</sub> |
|||
#* Efnaformúla hvarfsins er 2SO<sub>2 [[Gas|(g)]]</sub> + O<sub>2 [[Gas|(g)]]</sub> [[Jafnvægi (efnafræði)|↔]] 2 SO<sub>3 [[Gas|(g)]]</sub> |
|||
#* Til þess að auka hraða hvarfsins er hafður hár hiti (450 °C) og hár þrýstingur (200 [[Paskal|kPa]] eða 2 [[loftþyngd|atm]]). Einnig er notaður hvatinn [[Vanadín|V]]<sub>2</sub>[[Súrefni|O]]<sub>5</sub>. Þessi háttur er hafður á til þess að tryggja 95% heimtur. |
|||
# Hvarf SO<sub>3</sub> yfir í brennisteinssýru |
|||
#* Hið heita SO<sub>3</sub> er síðan leyst upp í brennisteinssýru til þess að fá rjúkandi brennisteinssýru. Hvarfið er H<sub>2</sub>SO<sub>4 [[Vökvi|(l)]]</sub> + SO<sub>3 (g)</sub> → H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7 (l)</sub> |
|||
#* Ekki væri raunhæft að leysa SO<sub>3</sub> beint upp í vatni vegna hversu útvermið hvarfið er. Gufa myndast í stað vökva. |
|||
#* Rjúkandi brennisteinssýran er þynnt með vatni og fæst þá fullsterk brennisteinssýra. Formúla hvarfsins er H<sub>2</sub>S<sub>2</sub>O<sub>7 (l)</sub> + H<sub>2</sub>O<sub>(l)</sub> → 2 H<sub>2</sub>SO<sub>4 (l)</sub> |
|||
[[Flokkur:Efnasambönd]] |
|||
{{Tengill ÚG|de}} |
|||
[[ar:حمض الكبريتيك]] |
|||
[[az:Sulfat turşusu]] |
|||
[[bg:Сярна киселина]] |
|||
[[bn:সালফিউরিক এসিড]] |
|||
[[br:Trenkenn sulfurek]] |
|||
[[bs:Sumporna kiselina]] |
|||
[[ca:Àcid sulfúric]] |
|||
[[cs:Kyselina sírová]] |
|||
[[cy:Asid swlffwrig]] |
|||
[[da:Svovlsyre]] |
|||
[[de:Schwefelsäure]] |
|||
[[el:Θειικό οξύ]] |
|||
[[en:Sulfuric acid]] |
|||
[[eo:Sulfata acido]] |
|||
[[es:Ácido sulfúrico]] |
|||
[[et:Väävelhape]] |
|||
[[fa:سولفوریک اسید]] |
|||
[[fi:Rikkihappo]] |
|||
[[fr:Acide sulfurique]] |
|||
[[ga:Aigéad sulfarach]] |
|||
[[gl:Ácido sulfúrico]] |
|||
[[he:חומצה גופרתית]] |
|||
[[hi:गन्धकाम्ल]] |
|||
[[hr:Sumporna kiselina]] |
|||
[[hu:Kénsav]] |
|||
[[id:Asam sulfat]] |
|||
[[it:Acido solforico]] |
|||
[[ja:硫酸]] |
|||
[[ko:황산]] |
|||
[[la:Acidum sulphuricum]] |
|||
[[lmo:Acid sulforich]] |
|||
[[lt:Sieros rūgštis]] |
|||
[[lv:Sērskābe]] |
|||
[[ml:സൾഫ്യൂരിക് അമ്ലം]] |
|||
[[ms:Asid sulfurik]] |
|||
[[my:ဆာလဖျူရစ်အက်ဆစ်]] |
|||
[[nds:Swevelsüür]] |
|||
[[nl:Zwavelzuur]] |
|||
[[nn:Svovelsyre]] |
|||
[[no:Svovelsyre]] |
|||
[[pl:Kwas siarkowy(VI)]] |
|||
[[pnb:گندھک دا تیزاب]] |
|||
[[pt:Ácido sulfúrico]] |
|||
[[ro:Acid sulfuric]] |
|||
[[ru:Серная кислота]] |
|||
[[sh:Sumporna kiselina]] |
|||
[[simple:Sulfuric acid]] |
|||
[[sk:Kyselina sírová]] |
|||
[[sl:Žveplova kislina]] |
|||
[[sq:Acidi sulfurik]] |
|||
[[sr:Сумпорна киселина]] |
|||
[[sv:Svavelsyra]] |
|||
[[ta:கந்தகக் காடி]] |
|||
[[th:กรดกำมะถัน]] |
|||
[[tr:Sülfürik asit]] |
|||
[[uk:Сульфатна кислота]] |
|||
[[ur:ترشۂ گندھک]] |
|||
[[vec:Àsido solfòrico]] |
|||
[[vi:Axít sunfuric]] |
|||
[[zh:硫酸]] |
|||
[[zh-classical:硫酸]] |
|||
[[zh-min-nan:Liû-sng]] |
|||
[[zh-yue:硫酸]] |
|||