„Ríkisþinghúsið í Berlín“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ptbotgourou (spjall | framlög)
m r2.6.5) (robot Bæti við: pnb:ریشتاگ
Luckas-bot (spjall | framlög)
m r2.7.1) (robot Bæti við: mr:राइचश्टाग
Lína 65: Lína 65:
[[lb:Reichstag (Gebai)]]
[[lb:Reichstag (Gebai)]]
[[lt:Reichstagas (pastatas)]]
[[lt:Reichstagas (pastatas)]]
[[mr:राइचश्टाग]]
[[ms:Bangunan Reichstag]]
[[ms:Bangunan Reichstag]]
[[nl:Rijksdaggebouw]]
[[nl:Rijksdaggebouw]]

Útgáfa síðunnar 7. júlí 2011 kl. 18:22

Ríkisþinghúsið eftir breytingarnar 1999
Grein þessi skal sameinuð Þinghúsið í Berlín. Sjá nánar á hér 


Ríkisþinghúsið í Berlín (Reichstagsgebäude) er eitt af þekktustu byggingum Þýskalands. Það var þinghús Þýskalands frá 1894 til 1933, og svo aftur frá 1999.

Saga hússins

Forsaga

Vilhjálmur I keisari tekur fyrsti skóflustunguna að Ríkisþinghúsinu 1884

Þegar Prússland varð að keisaraveldi, kom í ljós að þáverandi þinghús var allt of lítið fyrir hlutverk sitt. Var þá hafist handa við að skipuleggja byggingu nýs húss. Valinn var staður örstutt frá Brandenborgarhliðinu, en skipulagsmál drógust hins vegar á langinn. 1882 var loks haldin samkeppni arkítekta um fyrir nýtt hús þingsins. Sigurvegarinn varð Paul Wallot frá Frankfurt. Fyrsta skóflustungan var tekin 1884 og var það keisarinn sjálfur, Vilhjálmur I, sem hana tók.

Smíðin

Ríkisþinghúsið ca. árið 1900

Húsið var tíu ár í smíðum. 1894 var hornsteinninn lagður, en vinnan var langt frá því búin og dróst frameftir aldamótin. Sérstaklega skapaði hvolfþakið erfiðleika. Í upphafi átti það að vera fyrir miðju hússins, beint yfir þingsalnum, til að veita honum náttúrulega birtu. Þegar smíði hússins var vel á veg komin, var ákveðið að færa hvolfþakið. Paul Wallot var hins vegar óánægður með þá ráðstöfun og barðist fyrir því að fá að hafa þakið yfir þingsalinn, eins og upphaflega var gert ráð fyrir. Þegar hann loks fékk það í gegn, kom í ljós að burðarveggir salarins voru of veikir fyrir hið mikla hvolfþak. Þurfti þá að minnka það um heila tíu metra og nota léttara efni. Þinghúsið varð því 75 metra hátt, í stað 85 metra, eins og upphaflega var gert ráð fyrir. Yfir vesturgafli hússins var settur steinborði með stálstöfum. Þar stendur „DEM DEUTSCHEN VOLKE“ (Þýsku þjóðinni). Steinborðinn var þó ekki settur á húsið fyrr en 1916. Stálbókstafirnir voru teknir úr tveimur fallbyssum sem Prússar hernámu úr Napoleonsstríðunum. Húsið kostaði alls 24 milljónir marka á virði þess tíma. Peningurinn kom frá Frakklandi en Frakkar þurftu að greiða Prússlandi stríðsskaðabætur eftir stríð landanna 1870-1871.

Þinghús til 1913

Ríkisþinghúsið hýsti þing keisaraveldisins allt til loka heimstyrjaldarinnar fyrri árið 1918. Þegar séð var að stríðið var tapað, fór nóvemberbyltingin í gang. Þingmenn réðu ráðum sínum. 9. nóvember tilkynnti ríkiskanslarinn Max von Badenkeisarinn, Vilhjálmur II, hafi sagt af sér, um leið og hann sagði sjálfur af sér og veitti Friedrich Ebert ríkisvöldin. Stundu seinna var tilkynnt til fólksins, sem safnast hafði saman utan við Ríkisþinghúsið, um stofnun Weimar-lýðveldisins. Þótt Ríkisþinghúsið hafi verið notað sem þinghús lýðveldisins, hélt það engu að síður fyrra nafni.

Bruninn og stríðið

Ríkisþinghúsið brennur 1933

1933 var kveikt í Ríkisþinghúsinu og brann það 27.28. janúar. Ekki er nákvæmlega vitað hver eða hverjir voru þar að verki, en nokkrir voru handteknir í kjölfarið og eitt tekinn af lífi. Víst er þó að Hitler notaði tilefnið til að taka lögin úr gildi og þar með var endir bundinn á Weimar-lýðveldið. Bruninn sjálfur skemmdi húsið töluvert, bæði að innan og utan. Hvolfþakið hrundi og nýtt einfalt þak var sett á í staðin til að stöðva frekari skemmdir af völdum veðurs. Þingið var flutt í önnur hús en þar sátu þó aðeins meðlimir þjóðarflokks Hitlers. Ríkisþinghúsið var þó enn notað. Í þeim sölum sem ekki brunnu voru haldnar sýningar og áróðursfundir á vegum nasista. Þegar heimstyrjöldin síðari hófst var múrað fyrir alla glugga. 30. apríl 1945 komust Sovétmenn inn í húsið og flögguðu sovéska fánanum. Þó var enn barist á efri hæðum og í kjallara hússins allan næsta dag.

Eftirstríðsárin

Nýja hvolfþakið er einkar glæsilegt

Ríkisþinghúsið var stórskemmt þegar stríðinu lauk. Þegar borginni var skipt, lenti húsið vestanmegin við miðborgina. Berlínarmúrinn reis meðfram austurhlið hússins, en sjálft stóð það í vestri. Á 7. áratugnum var byrjað að gera húsið upp. Skreytingum var víða sleppt, hornturnarnir voru lækkaðir og ekkert hvolfþak var sett á að nýju. Hins vegar var þingsalurinn stækkaður talsvert. Þó voru engin þing haldin í húsinu fyrir sameiningu ríkjanna. 1991, ári eftir sameiningu ríkjanna, ákvað Bundestag (þýska þingið) í Bonn að færa höfuðborg Þýskalands aftur til Berlínar. Einnig var ákveðið að Ríkisþinghúsið yrði vettvangur þýska þingsins á ný. Jafnframt var ákveðið að húsið fengi nýtt hvolfþak. Áður en verkframkvæmdir hófust fékk búlgarski listamaðurinn Christo að hylja gjörvallt húsið með áldúk í listrænum gjörningi. Húsið var hulið 24. júní7. júlí 1995. Á þessum tveimur vikum sóttu 5 milljónir ferðamenn húsið heim. Seinna á árinu hófust framkvæmdir við húsið, sem stóðu í nokkur ár. Nýja hvolfþakið er 24 metra hátt og er gert úr gleri og stáli. Það er opið fyrir almenningi og er gríðarlega vinsælt. Ríkisþinghúsið í Berlín er eftir þessar breytingar næstsóttasti ferðamannastaður Þýskalands. 1999 fundaði þýska þingið í húsinu, í fyrsta sinn síðan 1933.

Heimildir

  • Beevor, Antony (2006). Fall Berlínar 1945. Bókaútgáfan Hólar. ISBN 9979-776-73-0.
  • Schneider og Cobbes (1998). Berlin. Jaron.