„Forngríska“: Munur á milli breytinga
m r2.7.2) (robot Bæti við: mg:Fiteny grika taloha |
Ptbotgourou (spjall | framlög) m r2.6.5) (robot Bæti við: he:יוונית עתיקה, pms:Grech antich |
||
Lína 74: | Lína 74: | ||
[[ga:Sean-Ghréigis]] |
[[ga:Sean-Ghréigis]] |
||
[[gl:Grego antigo]] |
[[gl:Grego antigo]] |
||
[[he:יוונית עתיקה]] |
|||
[[hi:प्राचीन यूनानी भाषा]] |
[[hi:प्राचीन यूनानी भाषा]] |
||
[[hr:Starogrčki jezik]] |
[[hr:Starogrčki jezik]] |
||
Lína 95: | Lína 96: | ||
[[no:Gammelgresk]] |
[[no:Gammelgresk]] |
||
[[pl:Język grecki klasyczny]] |
[[pl:Język grecki klasyczny]] |
||
[[pms:Grech antich]] |
|||
[[pt:Língua grega antiga]] |
[[pt:Língua grega antiga]] |
||
[[ro:Limba greacă veche]] |
[[ro:Limba greacă veche]] |
Útgáfa síðunnar 29. júní 2011 kl. 01:14
Forngríska gríska | ||
---|---|---|
Málsvæði | Útdautt, breyttist í nýgrísku | |
Heimshluti | Við austanvert Miðjarðarhaf | |
Fjöldi málhafa | útdautt | |
Ætt | Indóevrópsk Gríska Forngríska | |
Tungumálakóðar | ||
ISO 639-2 | grc
| |
ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode. |
Forngríska er það tímabil í grískri málsögu sem samsvarar klassískri fornöld. Tímabilinu má skipta gróflega í fjögur smærri tímabil: mýkenskan tíma, snemmgrískan tíma, klassískan tíma og síðklassískan tíma eða síðfornöld.
Gríska er indóevrópskt tungumál
Mállýskur
Gríska var farin að greinast í ólíkar mállýskur áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í Grikklandi en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið.
Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa:
- Miðgríska
- Vestur-gríska
- Norðvestur-gríska (öll afbrigði af dórísku og hugsanlega fornmakedónísku)
Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar mýkenískri grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á Krít um 16.-11. öld f.Kr.; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra.
Umtalsverð áhrif mállýskanna hver á aðra gera að verkum að erfitt er að vita með vissu hvernig tengslum er háttað á milli þeirra.
Eftir landvinninga Alexanders mikla á 4. öld f.Kr. varð til ný stöðluð mállýska sem er nefnd koine eða samgríska mállýskan, sem var að mestu leyti byggð á attísku en í afar einfölduðu formi og undir áhrifum frá ýmsum öðrum mállýskum.
Bókmenntamállýskur
Forngrískar bókmenntir voru einungis skrifaðar á nokkrum mállýskum. Elstu bókmenntir Grikkja eru Hómerskviður en þær voru samdar á tilbúinni mállýsku, sem er oftast nefnd „hómerísk“ gríska og er blanda af jónískri grísku og (í minna mæli) æólískri grísku auk nokkurra skáldlegra séreinkenna. Grískur kveðskapur var áfram saminn á æólísku (m.a. lesbísku) og jónísku, og síðar á attísku (harmleikir) en kórljóð voru þó ætíð höfð á dórísku. Bókmenntir á óbundnu máli voru samdar á jónísku og attísku. Sumir gamanleikir endurspegla aðrar mállýskur.
Frekari fróðleikur
- Buck, Carl Darling, The Greek Dialects (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8
- Palmer, Leonard R., The Greek Language (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5