„Smástirni“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
You are idiot, I will kill you.
Stryn (spjall | framlög)
Tek aftur breytingu 1062864 frá 87.110.108.198 (spjall)
Lína 1: Lína 1:
'''Smástirni''' eru tiltölulega lítil berg- og málmkennd [[geimfyrirbæri]] í [[sólkerfið|sólkerfinu]], sem hafa ekki [[halastjarna|halastjörnuvirkni]] og eru of smá til að geta talist til [[pláneta|reikistjarna]]. [[Þvermál]] smástirna er innan við 1000 km.
You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you. You are idiot, I will kill you.

== Fyrstu smástirnin uppgötvuð ==

Milli brauta [[Mars]] og [[Júpíter]]s eru þúsundir smástirna í s.n. '''smástirnabelti''' og er umferðartími þeirra um [[sólin]]a 4 til 5 jarðar[[ár]]um að meðaltali. Stærð smástirna er mjög mismunandi og ekki er nákvæmlega vitað um hve lítil þau minnstu eru, en talið er að mikill fjöldi þeirra sé undir 1 km í þvermál. [[Seres (dvergreikistjarna)|Ceres]], 785 km í þvermál, var fyrsta smástirnið sem uppgötvaðist [[1801]], en er nú talinn til [[dvergreikistjarna]]. Eftir að Ceres fannst var farið svipast um eftir fleiri himintunglum (vísbendingar voru um himinhnött milli Mars og Júpíters, sem gæti jafnvel verið [[reikistjarna]]), en sá fannst [[1804]]. [[Stjörnufræði]]ngar komust að þeirri niðurstöðu að um smástrini væri að ræða og hlaut það nafnið [[Pallas (smástirni)]].

== Fleiri smástirni finnast ==

Þriðja smástirnið, [[Júnó (smástirni)|Júnó]] fannst skömmu eftir Pallas, en það fjórða, [[Vesta (smástrini)|Vesta]] fannst þremur árum síðar, [[1807]]. Fimmta smástirnið, [[Astrea (smástirni)|Astrea]] fannst ekki fyrr en árið [[1845]] af [[Þýskaland|þýskum]] áhugamanni, sem hafi leitað þess í fimmtán ár, eftir því sem sagan segir. Árið [[1847]] fundust svo þrjú í viðbót, en síðan hefur þeim fjölgað ört, sem sést best á því að fjöldi þekktra smástirna í smástirnabeltinu er kominn yfir 3000. (Sumir telja fjölda þeirra allt að 50 þúsund.)

Brautir margra smástirna hafa verið ákvarðaðar með útreikningum og eru margar nærri [[hringur (stærðfræði)|hringlaga]], en aðrar mjög sporöskjulega með [[sólin]]a sem [[brennipunktur|brennipunkt]].

== Lögun smástirna ==

Álitið er að flest smástirni séu óregluleg að lögun, en ekki hnattlaga eins og reikistjörnur og [[tungl]].

== Tenglar ==
* [http://stjornuskodun.is/smastirni Ítarlegar upplýsingar um smástirni á Stjörnufræðivefnum]

{{Stubbur|stjörnufræði}}

{{Tengill ÚG|de}}
{{Tengill ÚG|la}}

[[Flokkur:Stjörnufræði]]
[[Flokkur:Sólkerfið]]

{{Tengill GG|de}}

[[af:Asteroïde]]
[[als:Asteroid]]
[[an:Asteroide]]
[[ar:كويكب]]
[[ast:Asteroide]]
[[az:Asteroid]]
[[bar:Asteroid]]
[[bat-smg:Asteruoids]]
[[be:Астэроід]]
[[be-x-old:Астэроід]]
[[bg:Астероид]]
[[bn:গ্রহাণু]]
[[br:Asteroidenn]]
[[bs:Asteroidi]]
[[ca:Asteroide]]
[[cs:Asteroid]]
[[cv:Астероид]]
[[cy:Asteroid]]
[[da:Asteroide]]
[[de:Asteroid]]
[[el:Αστεροειδής]]
[[eml:Asteròid]]
[[en:Asteroid]]
[[eo:Asteroido]]
[[es:Asteroide]]
[[et:Asteroid]]
[[eu:Asteroide]]
[[fa:سیارک]]
[[fi:Asteroidi]]
[[fr:Astéroïde]]
[[fy:Asteroïde]]
[[ga:Astaróideach]]
[[gl:Asteroide]]
[[he:אסטרואיד]]
[[hi:क्षुद्रग्रह]]
[[hif:Chhota tara]]
[[hr:Asteroidi]]
[[ht:Astewoyid]]
[[hu:Kisbolygó]]
[[id:Asteroid]]
[[io:Asteroido-zono]]
[[it:Asteroide]]
[[ja:小惑星]]
[[jv:Asteroid]]
[[ka:მცირე ცთომილები]]
[[kn:ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹ]]
[[ko:소행성]]
[[krc:Астероид]]
[[ksh:Asteroid]]
[[la:Asteroides]]
[[lb:Asteroid]]
[[li:Planetoïed]]
[[lt:Asteroidas]]
[[lv:Asteroīds]]
[[mk:Астероид]]
[[ml:ഛിന്നഗ്രഹം]]
[[ms:Asteroid]]
[[mt:Asterojde]]
[[nds:Asteroid]]
[[nl:Planetoïde]]
[[nn:Asteroide]]
[[no:Asteroide]]
[[oc:Asteroïde]]
[[os:Астероид]]
[[pam:Asteroid]]
[[pl:Planetoida]]
[[pnb:تارے ورگا]]
[[pt:Asteroide]]
[[qu:Puriq quyllurcha]]
[[ro:Asteroid]]
[[ru:Астероид]]
[[rue:Астероід]]
[[sah:Астероид]]
[[scn:Astiròidi]]
[[sh:Asteroid]]
[[simple:Asteroid]]
[[sk:Asteroid]]
[[sl:Asteroid]]
[[sq:Asteroidet]]
[[sr:Астероид]]
[[stq:Planetoiden]]
[[su:Astéroid]]
[[sv:Asteroid]]
[[sw:Asteroidi]]
[[ta:சிறுகோள்]]
[[th:ดาวเคราะห์น้อย]]
[[tk:Asteroid]]
[[tl:Asteroyd]]
[[tr:Asteroyit]]
[[tt:Asteroidlar]]
[[uk:Астероїд]]
[[ur:نجمانی]]
[[uz:Asteroid]]
[[vec:Asteroide]]
[[vi:Tiểu hành tinh]]
[[vls:Asteroïde]]
[[war:Asteroyd]]
[[yi:אסטערויד]]
[[zh:小行星]]
[[zh-min-nan:Sió-he̍k-chheⁿ]]
[[zh-yue:小行星]]

Útgáfa síðunnar 15. júní 2011 kl. 13:41

Smástirni eru tiltölulega lítil berg- og málmkennd geimfyrirbæri í sólkerfinu, sem hafa ekki halastjörnuvirkni og eru of smá til að geta talist til reikistjarna. Þvermál smástirna er innan við 1000 km.

Fyrstu smástirnin uppgötvuð

Milli brauta Mars og Júpíters eru þúsundir smástirna í s.n. smástirnabelti og er umferðartími þeirra um sólina 4 til 5 jarðarárum að meðaltali. Stærð smástirna er mjög mismunandi og ekki er nákvæmlega vitað um hve lítil þau minnstu eru, en talið er að mikill fjöldi þeirra sé undir 1 km í þvermál. Ceres, 785 km í þvermál, var fyrsta smástirnið sem uppgötvaðist 1801, en er nú talinn til dvergreikistjarna. Eftir að Ceres fannst var farið svipast um eftir fleiri himintunglum (vísbendingar voru um himinhnött milli Mars og Júpíters, sem gæti jafnvel verið reikistjarna), en sá fannst 1804. Stjörnufræðingar komust að þeirri niðurstöðu að um smástrini væri að ræða og hlaut það nafnið Pallas (smástirni).

Fleiri smástirni finnast

Þriðja smástirnið, Júnó fannst skömmu eftir Pallas, en það fjórða, Vesta fannst þremur árum síðar, 1807. Fimmta smástirnið, Astrea fannst ekki fyrr en árið 1845 af þýskum áhugamanni, sem hafi leitað þess í fimmtán ár, eftir því sem sagan segir. Árið 1847 fundust svo þrjú í viðbót, en síðan hefur þeim fjölgað ört, sem sést best á því að fjöldi þekktra smástirna í smástirnabeltinu er kominn yfir 3000. (Sumir telja fjölda þeirra allt að 50 þúsund.)

Brautir margra smástirna hafa verið ákvarðaðar með útreikningum og eru margar nærri hringlaga, en aðrar mjög sporöskjulega með sólina sem brennipunkt.

Lögun smástirna

Álitið er að flest smástirni séu óregluleg að lögun, en ekki hnattlaga eins og reikistjörnur og tungl.

Tenglar

  Þessi stjörnufræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.


Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill GG