„Latneskt stafróf“: Munur á milli breytinga
m r2.5.1) (robot Bæti við: oc:Alfabet latin |
m robot Bæti við: su:Aksara Latin Breyti: cu:Латиньска аꙁъбоукꙑ |
||
Lína 54: | Lína 54: | ||
[[crh:Latin elifbesi]] |
[[crh:Latin elifbesi]] |
||
[[cs:Latinka]] |
[[cs:Latinka]] |
||
[[cu:Латиньска аꙁъбоукꙑ]] |
|||
[[cu:Лати́ньска а́ꙁъбоукꙑ]] |
|||
[[cy:Yr wyddor Ladin]] |
[[cy:Yr wyddor Ladin]] |
||
[[da:Latinske alfabet]] |
[[da:Latinske alfabet]] |
||
Lína 124: | Lína 124: | ||
[[sr:Латиница]] |
[[sr:Латиница]] |
||
[[stq:Latiensk Alphabet]] |
[[stq:Latiensk Alphabet]] |
||
[[su:Aksara Latin]] |
|||
[[sv:Latinska alfabetet]] |
[[sv:Latinska alfabetet]] |
||
[[sw:Alfabeti ya Kilatini]] |
[[sw:Alfabeti ya Kilatini]] |
Útgáfa síðunnar 26. maí 2011 kl. 12:24
Latneskt stafróf, eða latnesk stafgerð sem einnig er stundum nefnt rómverskt stafróf, er algengasta stafróf sem notað er í heiminum. Í því eru 26 meginbókstafir, en notast er við ýmsa viðbótarstafi í flestum málum í Evrópu, Norður- Mið- og Suður-Ameríku, Afríku sunnan Sahara, og í Eyjaálfu.
Þegar talað er um nútíma latneskt stafróf á það við eftirfarandi stafaröð:
A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z |
Upprunalega samanstóð latneska stafrófið af eftirfarandi 21 bókstaf í þessari röð:
A | B | C | D | E | F | Z | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | V | X |
a | b | c | d | e | f | z | h | i | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | v | x |
Gríski bókstafurinn gamma varð að C í latnesku letri, en sá stafur táknaði bæði /g/ og /k/. Síðar var G notað til að tákna /g/ og C notað fyrir /k/. Bókstafurinn K var sjaldan notaður og jafngilti bókstafnum C. Einnig voru bókstafir Y og Z teknir í notkun í latnesku til að skrifa tökuorð úr grísku. Þegar leið fram á miðaldir innihélt latneska stafrófið eftirfarandi 23 bókstafi:
A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z
Voru þeir kallaðir:
ā [aː], bē [beː], cē [keː], dē [deː], ē [eː], ef [ɛf], gē [geː], hā [haː], ī [iː], kā [kaː], el [ɛl], em [ɛm], en [ɛn], ō [oː], pē [peː], qū [kuː], er [ɛr], es [ɛs], tē [teː], ū [uː], ex [ɛks], ī Graeca [iː 'graɪka], zēta ['zeːta]
Enn seinna á miðöldum var bókstafurinn W tekinn upp til að tákna hljóð frá germönskum tungumálum (upprunalega var W samansett úr tveimur V) sem voru ekki til í latínu.