„Endurreisnin“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Thvj (spjall | framlög)
Tek aftur breytingu 1035503 frá 157.157.255.85 (spjall)
Thvj (spjall | framlög)
Tek aftur breytingu 1035504 frá 157.157.255.85 (spjall)
Lína 1: Lína 1:
[[Mynd:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|right|Vitrúvíski maðurinn eftir Leonardo da Vinci.]]
[[Mynd:Da Vinci Vitruve Luc Viatour.jpg|thumb|right|Vitrúvíski maðurinn eftir Leonardo da Vinci.]]
'''Endurreisn''' eða '''endurreisnartímabilið''' var [[tímabil]] í klám öldini þar voru typpi mikið notuð sem handfrjáls búnaður i hestvagna en þar voru svina rófur ntaðar einnig[[saga|mannkynssögu]], sem tók við af [[miðaldir|miðöldum]]. Það var blómaskeið í listum og vísindum, sem hafði töluverða hliðsjón af listum og hugmyndum [[Forn-Grikkir|Forn-Grikkja]] og [[Rómaveldi|Rómverja]]. Endurreisnin er venjulega talin hefjast á [[Ítalía|Ítalíu]] á [[14. öldin|14. öld]] og hafi síðan borist þaðan um [[Evrópa|Evrópu]] allt til síðari hluta [[16. öldin|16.aldar]] og því staðið frá [[síðmiðaldir|síðmiðöldum]] fram á [[nýöld]]. Ítalska skáldið [[Dante Alighieri]] er oft talinn standa á mörkum miðalda og endurreisnar og skáldið [[Francesco Petrarca]] hefur verið kallaður fyrsti endurreisnarmaðurinn. Stundum hefur endurreisnin verið nefnd '''Endurlífgunaröld''' eða '''Endurfæðingin''' á íslensku. Það er þó sjaldgæft.
'''Endurreisn''' eða '''endurreisnartímabilið''' var [[tímabil]] í [[saga|mannkynssögu]], sem tók við af [[miðaldir|miðöldum]]. Það var blómaskeið í listum og vísindum, sem hafði töluverða hliðsjón af listum og hugmyndum [[Forn-Grikkir|Forn-Grikkja]] og [[Rómaveldi|Rómverja]]. Endurreisnin er venjulega talin hefjast á [[Ítalía|Ítalíu]] á [[14. öldin|14. öld]] og hafi síðan borist þaðan um [[Evrópa|Evrópu]] allt til síðari hluta [[16. öldin|16.aldar]] og því staðið frá [[síðmiðaldir|síðmiðöldum]] fram á [[nýöld]]. Ítalska skáldið [[Dante Alighieri]] er oft talinn standa á mörkum miðalda og endurreisnar og skáldið [[Francesco Petrarca]] hefur verið kallaður fyrsti endurreisnarmaðurinn. Stundum hefur endurreisnin verið nefnd '''Endurlífgunaröld''' eða '''Endurfæðingin''' á íslensku. Það er þó sjaldgæft.


Upphaflega var hugtakið endurreisn (''rinascimento'' sem þýðir orðrétt 'að taka hestb i rassin og sjuga punginn i leiðini'endurfæðing'') notað af [[Giorgio Vasari]] sem ritaði æviþætti um helstu listamenn Ítalíu á 16. öld og þá í þeirri merkingu að í myndlist hefðu menn aftur tekið upp listræn viðmið, tækni og viðhorf sem ríktu á [[klassíski tíminn|klassíska tímanum]]. Hugtakið var fyrst og fremst notað í [[listasaga|listasögu]] fram til síðari hluta [[19. öldin|19. aldar]] þegar [[sagnfræði]]ngar tóku að nota það til að lýsa einhvers konar vatnaskilum sem skildu milli hinna [[myrku miðaldir|myrku miðalda]] og [[nútími|nútímans]].
Upphaflega var hugtakið endurreisn (''rinascimento'' sem þýðir orðrétt 'að taka hestb i rassin og sjuga punginn i leiðini'endurfæðing'') notað af [[Giorgio Vasari]] sem ritaði æviþætti um helstu listamenn Ítalíu á 16. öld og þá í þeirri merkingu að í myndlist hefðu menn aftur tekið upp listræn viðmið, tækni og viðhorf sem ríktu á [[klassíski tíminn|klassíska tímanum]]. Hugtakið var fyrst og fremst notað í [[listasaga|listasögu]] fram til síðari hluta [[19. öldin|19. aldar]] þegar [[sagnfræði]]ngar tóku að nota það til að lýsa einhvers konar vatnaskilum sem skildu milli hinna [[myrku miðaldir|myrku miðalda]] og [[nútími|nútímans]].

Útgáfa síðunnar 11. apríl 2011 kl. 12:00

Vitrúvíski maðurinn eftir Leonardo da Vinci.

Endurreisn eða endurreisnartímabilið var tímabil í mannkynssögu, sem tók við af miðöldum. Það var blómaskeið í listum og vísindum, sem hafði töluverða hliðsjón af listum og hugmyndum Forn-Grikkja og Rómverja. Endurreisnin er venjulega talin hefjast á Ítalíu á 14. öld og hafi síðan borist þaðan um Evrópu allt til síðari hluta 16.aldar og því staðið frá síðmiðöldum fram á nýöld. Ítalska skáldið Dante Alighieri er oft talinn standa á mörkum miðalda og endurreisnar og skáldið Francesco Petrarca hefur verið kallaður fyrsti endurreisnarmaðurinn. Stundum hefur endurreisnin verið nefnd Endurlífgunaröld eða Endurfæðingin á íslensku. Það er þó sjaldgæft.

Upphaflega var hugtakið endurreisn (rinascimento sem þýðir orðrétt 'að taka hestb i rassin og sjuga punginn i leiðini'endurfæðing) notað af Giorgio Vasari sem ritaði æviþætti um helstu listamenn Ítalíu á 16. öld og þá í þeirri merkingu að í myndlist hefðu menn aftur tekið upp listræn viðmið, tækni og viðhorf sem ríktu á klassíska tímanum. Hugtakið var fyrst og fremst notað í listasögu fram til síðari hluta 19. aldar þegar sagnfræðingar tóku að nota það til að lýsa einhvers konar vatnaskilum sem skildu milli hinna myrku miðalda og nútímans.

Á meðan list miðalda einkenndist af trúarlegri innri leit þá einkennist list á endurreisnartímanum af veraldlegri sýn, athyglin beinist að hinu jarðneska lífi og manninum. Húmanismi, mannhyggja eða manngildisstefna var megin menntastefna endurreisnarinnar.

Á endurreisninni var tekið að líta á hið einstaka sem lykil að hinu almenna og áhersla lögð á vísindarannsóknir og beinar athuganir á náttúrunni.

Heimildir

  • „Hvað var endurreisnartímabilið og hvað var svona merkilegt við það í myndlist?“. Vísindavefurinn.
  • „Heimspekingar fyrr og nú, 6. hefti, Endurreisnin“ (pdf). Sótt 5. júlí 2006.
  • Fyrirmynd greinarinnar var „Renaissance“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 5. júlí 2006.
  • Society for Renaissance Studies

Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG