„Mjöl“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Útgáfa síðunnar 2. apríl 2011 kl. 00:47

Hveitimjöl

Mjöl er mulið korn, fræ eða rætur. Mjöl er einnig unnið úr fiski í bræðslum. Mjöl er meginuppistaðan í brauði sem er undirstöðumatvæli í mörgum menningarheimum og því hafa framleiðsla og framboð mjöls skipt miklu í aldanna rás. Hveitimjöl er ein mikilvægasta fæðutegund í Evrópu, Norður-Ameríku, Mið-Austurlöndum og Norður-Afríku og er aðalefni í brauðum og sætabrauðum þessara svæða. Maísmjöl hefur löngum verið mikilvægt í Mið-Ameríku og er enn þá notað víða í Rómönsku Ameríku.

Í kringum 9000 f.Kr. byrjuðu menn að að mala hveitifræ á milli kvarnarsteina til að búa til mjöl. Egyptar uppgötvuðu ger um 3000 f.Kr. Rómverjar eru taldir hafa verið fyrstir til að nota myllur til að mala korn og fyrsta gufuknúna myllan hóf starfsemi í London árið 1879.

Á tímum iðnbyltingarinnar varð geymsla á mjöli að vandamáli, þar sem æ færri rætuðu korn sitt sjálfir og möluðu eftir þörfum. Menn gerðu sér grein fyrir því að það var hveitikímið í mjölinu sem stytti geymsluþolið, það fer smátt og smátt að þrána eftir að það hefur verið malað og kemst í snertingu við súrefni og geymsluþol heilhveitis var því aðeins sex til níu mánuðir. Því var farið að fjarlæga kímið og hýðið áður en hveitið var malað. Á þessum tíma gerðu menn sér ekki grein fyrir því að í kími og hýði væru nauðsynleg bætiefni og steinefni sem líkaminn þarfnaðist. Hveitimjöl sem er búið að fjarlægja hýði og kím úr kallast hvítt hveiti en það fær þó ekki skjannahvítan lit nema það hafi verið meðhöndlað með bleikingarefnum. Þessi aðferð breiddist fyrst út í stórborgum en smám saman varð hvítt hveiti alls staðar algengast og nú á dögum er mestallt það hveitimjöl sem framleitt er hvítt hveiti.

Á fjórða áratugnum var byrjað að bæta vítamínum og steinefnum við mjöl, þar á meðal járn, níasín, tíamín og ríbóflavín. Á tíunda áratug 20. aldar var byrjað að bæta fólínsýru út í mjöl.

Í mjöli eru margs konar mjölvi, sem er tegund kolvetna og kallast einnig fjölsykra.

Þessi matar eða drykkjargrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

@@ Lína 1: / Lína 1: @@
 [[Mynd:Wheatflour rw.jpg|thumb|230px|Hveitimjöl]]
-'''Mjöl''' er mulið [[korn]], [[fræ]] eða [[rót|rætur]].  Mjöl er einnig unnið úr fisk í [[fiskimjölsverksmiðja|bræðslum]]. Mjöl er megin uppistaðan í [[brauð]]i sem er mikilvæg matvæli í mörgum menningum. Þess vegna hafa framleiðsla og framboð mjöls verið mikilvæg í gegnum tímann. [[Hveitimjöl]] er ein mikilvægasta fæðan í [[Evrópa|Evrópu]], [[Norður-Ameríka|Norður-Ameríku]], [[Mið-Austurlönd]]um og [[Norður-Afríka|Norður-Afríku]] og er aðalefni í brauðum og sætabrauðum þessara svæða. [[Maísmjöl]] hefur löngu verið mikilvægt í [[Mesoameríka|Mesoameríku]] og er enn þá notað víða í [[Latneska-Ameríka|Latnesku-Ameríku]].
+'''Mjöl''' er mulið [[korn]], [[fræ]] eða [[rót|rætur]].  Mjöl er einnig unnið úr fiski í [[fiskimjölsverksmiðja|bræðslum]]. Mjöl er meginuppistaðan í [[brauð]]i sem er undirstöðumatvæli í mörgum menningarheimum og því hafa framleiðsla og framboð mjöls skipt miklu í aldanna rás. [[Hveitimjöl]] er ein mikilvægasta fæðutegund í [[Evrópa|Evrópu]], [[Norður-Ameríka|Norður-Ameríku]], [[Mið-Austurlönd]]um og [[Norður-Afríka|Norður-Afríku]] og er aðalefni í brauðum og sætabrauðum þessara svæða. [[Maísmjöl]] hefur löngum verið mikilvægt í [[Mið-Ameríka|Mið-Ameríku]] og er enn þá notað víða í [[Rómanska Ameríka|Rómönsku Ameríku]].
-Um það bil 9000 f.Kr. byrjuðu menn að að mala [[hveiti]]fræ á milli [[hverfisteinn|hverfisteina]] til að framleiða mjöl. [[Egyptaland hið forna|Egyptar]] uppgötvuðu [[ger]] um 3000 f.Kr. [[Rómaveldi|Rómverjar]] eru taldir hafa notað [[mylla|myllur]] fyrstir til að mala korn og árið [[1879]] við upphaf [[iðnbyltingin|iðnbyltingarinnar]] voru smíðaðar fyrstu gufuknúnu myllurnar í [[London]]. Á [[1931-1940|fjórða áratugnum]] var byrjað að bæta [[vítamín]]um og [[steinefni|steinefnum]] við mjöl, þar á meðal [[járn]], [[níasín]], [[tíamín]] og [[ríbóflavín]]. Á [[1991–2000|tíuanda áratugnum]] var byrjað að bæta [[fólínsýra|fólínsýru]] við mjöl.
+Í kringum 9000 f.Kr. byrjuðu menn að að mala [[hveiti]]fræ á milli [[kvarnarsteinn|kvarnarsteina]] til að búa til mjöl. [[Egyptaland hið forna|Egyptar]] uppgötvuðu [[ger]] um 3000 f.Kr. [[Rómaveldi|Rómverjar]] eru taldir hafa verið fyrstir til að nota [[mylla|myllur]] til að mala korn og fyrsta gufuknúna myllan hóf starfsemi  í [[London]] árið [[1879]].
-Á tímum [[iðnbyltingin|iðnbyltingarinnar]] gerðu menn sér grein fyrir því að mjöl sem inniheldur [[hveitikím]] geymist ekki eins vel og því byrjuðu mennað fjarlæga kímið áður en hveitið var mulið. Þessi aðferð breiddist fyrst út í stórborgum en kom síðar til þeirra upp í sveitinni. Nú á dögum hefur hveitikímið verið fjarlægt úr mestu mjöli sem selt er.
+Á tímum [[iðnbyltingin|iðnbyltingarinnar]] varð geymsla á mjöli að vandamáli, þar sem æ færri rætuðu korn sitt sjálfir og möluðu eftir þörfum. Menn gerðu sér grein fyrir því að það var [[hveitikím]]ið í mjölinu sem stytti geymsluþolið, það fer smátt og smátt að þrána eftir að það hefur verið malað og kemst í snertingu við súrefni og geymsluþol heilhveitis var því aðeins sex til níu mánuðir. Því var farið að fjarlæga kímið og hýðið áður en hveitið var malað. Á þessum tíma gerðu menn sér ekki grein fyrir því að í kími og hýði væru nauðsynleg bætiefni og steinefni sem líkaminn þarfnaðist. Hveitimjöl sem er búið að fjarlægja hýði og kím úr kallast hvítt hveiti en það fær þó ekki skjannahvítan lit nema það hafi verið meðhöndlað með bleikingarefnum. Þessi aðferð breiddist fyrst út í stórborgum en smám saman varð hvítt hveiti alls staðar algengast og nú á dögum er mestallt það hveitimjöl sem framleitt er hvítt hveiti.
+Á [[1931-1940|fjórða áratugnum]] var byrjað að bæta [[vítamín]]um og [[steinefni|steinefnum]] við mjöl, þar á meðal [[járn]], [[níasín]], [[tíamín]] og [[ríbóflavín]]. Á [[1991–2000|tíunda áratug]] 20. aldar var byrjað að bæta [[fólínsýra|fólínsýru]] út í mjöl.
-Í mjöli eru margs konar [[mjölvi]], sem eru tegund [[kolvetni|kolvetna]] sem kallast einnig [[fjölsykra]]. Hveitimjöl er ekki hvít nema það sé bleikt.
+Í mjöli eru margs konar [[mjölvi]], sem er tegund [[kolvetni|kolvetna]] og kallast einnig [[fjölsykra]].
 {{commons|Flour|Mjöli}}