Jevgeníj Prígozhín

Jevgeníj Prígozhín Евгений Пригожин
Jevgeníj Prígozhín árið 2010.
Fæddur	1. júní 1961 (1961-06-01) Leníngrad, rússneska sovétlýðveldinu, Sovétríkjunum
Störf	Athafnamaður, veitingahúsarekandi, málaliði
Þekktur fyrir	Að eiga Wagner-hópinn
Maki	Ljúbov Valentínovna Prígozhína
Börn	2

Jevgeníj Víktorovítsj Prígozhín (rússneska: Евгений Викторович Пригожин; f. 1. júní 1961) er rússneskur viðskiptamaður og olígarki sem er náinn bandamaður Vladímírs Pútín, forseta Rússlands. Prígozhín er gjarnan kallaður „kokkur Pútíns“ þar sem hann rekur fjölda lúxusveitingahúsa sem hafa eldað fyrir og haldið viðburði fyrir rússnesk stjórnvöld.

Prígozhín er stofnandi og eigandi Wagner-hópsins, málaliðasamtaka sem ganga erinda Rússlandsstjórnar í ýmsum erlendum hernaðardeilum. Hann hefur jafnframt verið bendlaður við Netrannsóknarstofnunina (rússneska: Агентство интернет-исследований, umritað: Agentstvo ínternet-íssledovaníj), sem hefur verið sökuð um að reyna að hafa áhrif á kosningar í Bandaríkjunum með rekstri nettröllabúa.

Æviágrip

Jevgeníj Prígozhín fæddist í Leníngrad (nú Sankti Pétursborg) árið 1961. Þegar hann var tvítugur að aldri var hann dæmdur í þrettán ára fangelsi fyrir rán, líkamsárás og fjársvik. Prígozhín var látinn laus eftir níu ár, stuttu áður en Sovétríkin liðu undir lok.

Eftir að Prígozhín var látinn laus hóf hann rekstur pylsuvagns í Pétursborg ásamt föður sínum. Hann keypti síðar hlut í fyrstu stórmarkaðskeðju Pétursborgar og stofnaði spilavíti og veitingahús sem áttu eftir að verða vinsæl.

Uppgangur Prígozhíns í viðskiptalífinu í Pétursborg var á sama tíma og Vladímír Pútín var að klífa metorðastigann í stjórnmálum borgarinnar. Árið 2001, eftir að Pútín var orðinn forseti Rússlands, kom Jacques Chirac Frakklandsforseti í opinbera heimsókn til Rússlands og snæddi ásamt Pútín á veitingastað Prígozhíns, þar sem Prígozhín þjónaði forsetunum sjálfur til borðs. Ári síðar bauð Pútín George W. Bush Bandaríkjaforseta til kvöldverðar á veitingahúsi Prígozhíns og árið 2003 hélt Pútín upp á afmæli sitt þar. Talið er að Pútín og Prígozhín hafi kynnst vel á þessum tíma og Prígozhín áskotnaðist gælunafnið „kokkur Pútíns“ vegna viðskipta þeirra.

Strax og Prígozhín hóf veitingarekstur sinn árið 1996 stofnaði hann veitingaþjónustuna Concord og hlaut fljótt arðbæra samninga við ríkið um veitingaþjónustu við rússneska skóla og rússneska herinn. Concord sá jafnframt um veitingaþjónustu á opinberum viðburðum eins og innsetningarathöfnum Pútíns og Dmítríj Medvedev í forsetaembætti. Á fimm ára tímabili hlaut fyrirtækið samninga upp á andvirði 3,1 milljarðs Bandaríkjadala.

Afskipti af kosningum í Bandaríkjunum

Talið er að Prígozhín hafi stofnað hina svokölluðu Netrannsóknarstofnun (rússneska: Агентство интернет-исследований; enska: Internet Research Agency) árið 2013, stuttu eftir að starfssamningi veitingafyrirtækja hans við rússneska herinn lauk. Netrannsóknarstofnunin, sem hafði þá um 400 starfsmenn á sínum snærum og aðsetur í Sankti Pétursborg, hafði í fyrstu það hlutverk að skrifa jákvæðar samfélagsmiðlafærslur um Vladímír Pútín og að gagnrýna andstæðinga hans. Talið er að Prígozhín fjármagni Netrannsóknarstofnunina í gegnum tvö fyrirtæki sín, Concord Management And Consulting LLC og Concord Catering. Fyrirtækin tvö færðu greiðslur til Netrannsóknarstofnunarinnar í gegnum fjórtán mismunandi bankareikninga í ýmsum bönkum en skilgreindu þær sem greiðslur fyrir hugbúnaðarþjónustu og þróun.

Netrannsóknarstofnunin er gjarnan kölluð „tröllaverksmiðja“ þar sem starfsfólk hennar vinnur við það að skrifa falsfréttir sem er síðan dreift á netinu, sér í lagi samfélagsmiðlum. Starfsfólk stofnunarinnar stundar það að búa til gerviaðganga að samfélagsmiðlum og skrifa ummæli, gjarnan um hitamál í þjóðfélagsumræðu, sem eignuð eru fólkinu sem er sagt eiga aðgangana.

Árið 2016 hélt Netrannsóknarstofnunin uppi fjölda gerviaðganga sem höfðu það hlutverk að hafa áhrif á forsetakosningar í Bandaríkjunum sem haldnar voru það ár. Starfsfólk stofnunarinnar vann að því að skrifa samfélagsmiðlafærslur og dreifa fréttum til að styðja Donald Trump, frambjóðanda Repúblikanaflokksins, og koma í veg fyrir að Hillary Clinton yrði kjörin forseti Bandaríkjanna. Starfsmenn á samfélagsmiðladeild stofnunarinnar þóttust vera Bandaríkjamenn með aðsetur innan Bandaríkjanna og skrifuðu færslur undir formerkjum gervigrasrótarsamtaka með nöfnum eins og „Hermenn Jesú“ og „Sameinaðir múslimar Bandaríkjanna“.

Robert Mueller, sérstakur saksóknari bandaríska dómsmálaráðuneytisins, gaf árið 2018 út ákæru gegn Prígozhín og tólf öðrum Rússum og þremur fyrirtækjum vegna afskipta af bandarísku forsetakosningunum 2016.

Prígozhín viðurkenndi opinberlega í nóvember árið 2022 að hann hefði haft afskipti af kosningum í Bandaríkjunum og sagðist ætla að halda því áfram.

Wagner-hópurinn

Árið 2014 stofnaði Prígozhín Wagner-hópinn, samtök málaliða sem berjast í þágu Rússlands í ýmsum erlendum hernaðardeilum. Hópurinn var þá notaður við innlimun Rússlands á Krímskaga og sendur til að berjast með aðskilnaðarsinnum í Donbas-héruðunum í austurhluta Úkraínu.

Wagner-hópurinn hefur barist með rússneska hernum í innrás Rússa í Úkraínu frá árinu 2022 og Prígozhín hefur orðið æ meira áberandi í rússnesku stjórnmálalífi í kjölfar þess. Í september 2022 var myndbandi lekið á netið þar sem Prígozhín sást heimsækja fangelsi í Rússlandi og bjóða föngunum þar sakaruppgjöf gegn því að þeir gengju til liðs við Wagner-hópinn og berðust með honum í Úkraínu. Í kjölfar birtingar myndbandsins viðurkenndi Prígozhín í fyrsta sinn opinberlega að hann ætti Wagner-hópinn eftir að hafa neitað því í mörg ár og kallaði hópinn „eina af grunnstoðum Móðurlandsins“.