Hreyfiseðill
Hreyfiseðill er meðferðarúrræði sem læknir skrifar upp á í samráði við sjúkling og er ávísun á hreyfingu eftir forskrift. Sjúklingi er vísað til hreyfistjóra eða samhæfingaraðila sem útbýr hreyfiáætlun í samráði við hann. Sjúklingurinn framfylgir áætluninni upp á eigin spýtur en undir eftirliti hreyfistjóra sem fylgist með árangri og meðferðarheldni.
Meðal sjúkdóma sem hreyfiseðlar geta gagnast gegn eru: Hjarta- og æðasjúkdómar, lungnasjúkdómar, stoðkerfissjúkdómar, offita, kvíði, þunglyndi, streita, fullorðinssykursýki og þrálátir verkir.
Markmið og skipulag[breyta | breyta frumkóða]
Tilgangur hreyfiseðla er að draga úr áhrifum lífstílssjúkdóma og þar með lyfjanotkun, læknaheimsóknum og innlögnum. Þá dregur úr kostnaði heilbrigðisþjónustunnar. Innleiðing hreyfiseðla hófst í Heilsugæslu höfuðborgasvæðisins sem tilraunaverkefni á fimm heilsugæslustöðvum í byrjun árs 2011 og hefur verið innleitt á Akureyri og fleiri heilbrigðisstofnunum síðan. Stefnt var að því að hreyfiseðlar yrðu komnir í almenna notkun á öllum heilbrigðisstofnunum landsins og hjá sérfræðilæknum í árslok 2016. Velferðarráðuneytið hefur komið að skipulagningu innleiðingarinnar.[1] Markmiðið er að að gera hreyfiseðla hluta af almennri heilbrigðisþjónustu en tilraunaverkefni um notkun hreyfiseðla telst vera lokið. Innleiðing hreyfiseðla á Íslandi byggist á sænskri fyrirmynd en þetta meðferðarform hefur náð mikilli útbreiðslu þar og víðar um lönd á undanförnum árum og þykir árangursrík.[2]
Læknir leggur mat á hvort einstaklingurinn geti nýtt sér hreyfingu sem hluta af meðferð sinni. Hreyfistjóri eða samhæfingaraðili (sjúkraþjálfarar sem hafa fengið þjálfun í áhugahvetjandi samtali)[3] aflar svo nauðsynlegra upplýsinga frá sjúklingi varðandi hreyfingu og velur þau úrræði sem henta sjúklingnum í samráði við hann og útbýr hreyfiáætlun. Í viðtalinu er lagt faglegt mat á stöðu viðkomandi hvað varðar þol, getu, áhugahvöt og áhugasvið og síðan er lögð upp áætlun um hreyfingu, hvernig, hversu oft, hversu lengi og hversu mikil ákefð er hentug. Hann kennir þátttakanda að nota tölvuforrit til skráningar þegar hreyfing er stunduð. Eftirfylgnin á hreyfiseðlinum er síðan í höndum samhæfingaraðila og læknis.[4]
Reynsla[breyta | breyta frumkóða]
Á Íslandi var alls 360 hreyfiseðlum ávísað á 12 mánaða tímabili, frá maí 2013 til maí 2014. Verkefnið hefur gefist vel og eftir því sem skipulag og utanumhald hefur þróast hefur árangurinn batnað og meðferðarheldni aukist. Fyrstu fjóra mánuði ársins 2013 var meðferðarheldnin um 57% en fyrstu fjóra mánuði 2014 var hún um 78%.[5]
Í Svíþjóð og Noregi hefur verið gefin út handbók af sérfræðingum; Fysisk aktivitet i sjukdomsprevention och sjukdomsbehandling (FYSS). Hún er ætluð sem stuðningur við heilbrigðiskerfið og að ávísa réttri tegund og magni af hreyfingu. Fylgni þess að sjúklingar fylgi almennu eða einföldu ráði um hreyfingu er lág, um 10-15%. En ávísun á hreyfingu (Fysisk aktivitet på recept (FaR)) sýnir fram á góða meðferðarfylgni (60-70%) og sú aðferð sem nú hefur verið innleidd í íslensku heilbrigðiskerfi er þróuð út frá þessari aðferð.[6]
Heimildir[breyta | breyta frumkóða]
- ↑ Hreyfiseðlar. Velferðarráðuneytið. Skoðað 23. nóvember 2015
- ↑ Hreyfiseðlar verða hluti af almennri heilbrigðisþjónustu Skoðað 23. nóvember 2015.
- ↑ „Ávísun á hreyfingu verði aðgengilegt meðferðarúrræði fyrir alla lækna" - segir Jón Steinar Jónsson Skoðað 23. nóvember 2015.
- ↑ Hreyfiseðill. Hreyfitorg. Skoðað 23. nóvember 2015.
- ↑ Samningur um innleiðingu hreyfiseðla. Heilsugæslan Geymt 5 mars 2016 í Wayback Machine Skoðað 23.nóvember 2015.
- ↑ Af hverju er ávísun á hreyfingu mikilvæg innan heilbrigðiskerfisins? Skoðað 23. nóvember 2015.