Dvergar (norræn goðafræði)

Tveir dvergar eins og þeir voru túlkaðir í útgáfu af Völuspá, frá árinu 1895 af Lorenz Frølich.

Dvergar samkvæmt sköpunarsögu norrænnar goðafræði eins og hún birtist í Snorra-Eddu eru sagðir hafa kviknað í holdi jötunsins Ýmis líkt og maðkar, uns goðin hafi gefið þeim vitund. Í Völuspá Eddukvæða aftur á móti er sköpun þeirra lýst þannig að þeir hafi verið skapaðir af blóði Brimis og beinum Bláins. Þeir koma fyrir bæði í Snorra-Eddu og Eddukvæðum og fornaldarsögum Norðurlanda en leika þó sjaldnast stór hlutverk í sögunum, þó er undantekning frá því sem eru Norðri, Suðri, Austri og Vestri sem halda uppi sjálfri himinhvelfingunni. Ekki eru þó margir dvergar nefndir til sögunnar, og þá einna helst sem smiðir hinna ýmissu gersema og vopna og má þar sem dæmi nefna Mjölni, hamar Þórs.

Þeim er yfirleitt lýst sem litlum dökkleitum eða svörtum verum sem lifa í steinum eða neðanjarðar og eru þekktastir fyrir að vera afburða völundarsmiðir. Margir fræðimenn hafa staðsett þá mitt á milli goða og jötna, með sköpunarhæfileika líkt og goðin en dvelja í myrkraveröld líkt og jötnar. Til marks um það er að hægt er að lesa út úr Völuspá að fyrstu mannverurnar, Askur og Embla, hafi verið sköpuð af dvergum en goðin þrjú sem fundu þau hafi blásið þeim lífsandann. Ekki eru þó allir fræðimenn sammála þessarri túlkun. Eins hefur verið bent á að Svartálfar, líkt og dvergar, eru sagðir búa í Svartálfaheimi og hafi því mögulega verið sömu verur og dvergar.

Þekktir dvergar í Norrænni goðafræði

Meðal þeirra þekktustu eru Norðri, Suðri, Austri og Vestri sem halda uppi himinhvelfingunni eins og að ofan er getið, Brokkur og Sindri sem smíðuðu þrjár gjafir til ása, hringinn Draupni, svínið Gullinbursta og hamarinn Mjölni og svo Dvalinn og Durinn sem smíðuðu sverðið Tyrfingur í Hervarar sögu.

Dverganöfnin í Völuspá

9.

Þá gengu regin öll

á rökstóla,

ginnheilög goð,

ok um þat gættusk,

hverir skyldi dverga

dróttir skepja

ór Brimis blóði

ok ór Bláins leggjum.

10.

Þar var Móðsognir

mæztr of orðinn

dverga allra,

en Durinn annarr;

þeir mannlíkun

mörg of gerðu

dvergar í jörðu,

sem Durinn sagði.

11.

Nýi, Niði,

Norðri, Suðri,

Austri, Vestri,

Alþjófr, Dvalinn,

Nár ok Náinn

Nípingr, Dáinn

Bívurr, Bávurr,

Bömburr, Nóri,

Ánn ok Ánarr,

Óinn, Mjöðvitnir.

12.

Veggr ok Gandalfr,

Vindalfr, Þorinn,

Þrár ok Þráinn,

Þekkr, Litr ok Vitr,

Nýr ok Nýráðr,

nú hefi ek dverga,

Reginn ok Ráðsviðr,

rétt of talða.

13.

Fíli, Kíli,

Fundinn, Náli,

Hefti, Víli,

Hannar, Svíurr,

Billingr, Brúni,

Bíldr ok Buri,

Frár, Hornbori,

Frægr ok Lóni,

Aurvangr, Jari,

Eikinskjaldi.

14.

Mál er dverga

í Dvalins liði

ljóna kindum

til Lofars telja,

þeir er sóttu

frá salar steini

Aurvanga sjöt

til Jöruvalla.

15.

Þar var Draupnir

ok Dolgþrasir,

Hár, Haugspori,

Hlévangr, Glóinn,

Dóri, Óri

Dúfr, Andvari

Skirfir, Virfir,

Skáfiðr, Ái.

16.

Alfr ok Yngvi,

Eikinskjaldi,

Fjalarr ok Frosti,

Finnr ok Ginnarr;

þat mun æ uppi

meðan öld lifir,

langniðja tal

Lofars hafat.

Tilvísanir

  Þessi trúarbragðagrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.