Dalrjúpa

	; .
Ástand stofns
	; Ekki í útrýmingarhættu (IUCN)
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Dýraríki (Animalia);
Fylking:	Seildýr (Chordata);
Flokkur:	Fuglar (Aves);
Ættbálkur:	Hænsnfuglar (Galliformes);
Ætt:	Orraætt (Tetraonidae);
Ættkvísl:	Rjúpnaættkvísl (Lagopus);
Tegund:	L. lagopus;
Tvínefni
	Lagopus lagopus; (Linnaeus, 1758)
	; Útbreiðsla dalrjúpu.
Samheiti
	Lagopus albus; Lagopus medius Woldřich, 1893; Tetrao lagopus Linnaeus, 1758

Dalrjúpa (fræðiheiti: Lagopus lagopus) er lítill fugl af orraætt, um 35–44 cm að lengd. Dalrjúpan er staðfugl og verpir á heimskautasvæðum og norðlægum slóðum í Evrasíu, Norður-Ameríku neðan við trjálínu. Er hún að mestu eins og fjallarjúpa hvað varðar hegðun og fæðu. Er dalrjúpa um þriðjungi stærri en fjallarjúpa.

Undirtegundir[breyta | breyta frumkóða]

Nítján undirtegundir hafa verið viðurkenndar, með mismiklum ágreiningi þó. Munar litlu á útliti flestra, þó að L. l. scoticus sé tiltölulega sérstæð og sé jafnvel á stundum talin sjálfstæð tegund.is rather distinct. Aðgreiningin getur verið erfið því að fuglarnir skifta um búning nokkrum sinnum á ári:^[3]

hibernicus (Latham, 1787) - Írland
scotica (Latham, 1787) - Bretland
variegatus Salomonsen, 1936 - Þrándheimur, Noregi
lagopus (Linnaeus, 1758) - Skandinavía, Finnland og Norður-Evrópuhluti Rússlands
rossicus Serebrovsky, 1926 - Eystrasaltslöndin og mið Rússland
birulai Serebrovsky, 1926 - Novaya Sibir
koreni Thayer & Bangs, 1914 - Síbería
maior Lorenz, 1904 - Suðaustur Rússland, Norður Kazakhstan og Suðvestur-Síbería
brevirostris Hesse, 1912 - Altaifjöll og Sayan-fjöll
kozlowae Portenko, 1931 - Vestur-Mongólía
sserebrowsky Domaniewski, 1933 - Austur-Síbería
kamtschatkensis Momiyama, 1928 - Kamsjatka og Kúrileyjar
okadai Momiyama, 1928 - Sakalineyja
muriei Gabrielson & Lincoln, 1959 - Aljútaeyjar og Kódíak-eyjar
alexandrae Grinnell, 1909 - Alaska og Breska Kólumbía
alascensis Swarth, 1926 - Alaska
leucopterus Taverner, 1932 - Heimskautaeyjar Norður-Kanada
albus (Gmelin, 1789) - Norður-Kanada
ungavus Riley, 1911 - Norður Quebec og Norður Labrador
alleni Stejneger, 1884 - Nýfundanland

Dalrjúpa myndar einnig oft blendinga með skyldum tegundium; orra (Lyrurus tetrix), jarpa (Tetrastes bonasia) og einstöku sinnum með síberíuþiður (Tetrao urogallus), Falcipennis canadensis (ekkert íslenskt nafn) og fjallarjúpu (Lagopus muta).

Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]

↑ BirdLife International (2016). „Lagopus lagopus“. Rauði listi IUCN yfir tegundir í hættu. 2016: e.T22679460A89520690. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22679460A89520690.en. Sótt 12. nóvember 2021.
↑ BirdLife International and NatureServe (2014) Bird Species Distribution Maps of the World. 2012. Lagopus lagopus. In: IUCN 2015. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2015.2. http://www.iucnredlist.org. Downloaded on 8 July 2015.
↑ „Willow Grouse (Lagopus lagopus)“. Internet Bird Collection. Sótt 17. júlí 2013.