Amerískur humar

Amerískur humar (Homarus americanus) er tegund af humraætt, náskyld rækjum og kröbbum.

Amerískur humar
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríkið (Animalia) Fylking: Krabbadýr (Subphylum) Flokkur: Stórkrabbar (Class) Ættbálkur: Skjaldkrabbar (Order) Ætt: Humrar (Nephropidae) Ættkvísl: (Homarus) Tegund: H. americanus
Tvínefni
Homarus americanus

Humrar geta fundist í öllum heimsins höfum, jafnvel í ferskvatni, en ameríski humarinn nýtur sín best á grýttum sjávarbotni við Atlantshafsstrendur Norður-Ameríku . Humarinn er mikilvæg nytjategund.

Útlitseinkenni og lífshættir

Búkur amerísks humars er stór. Hann hefur tíu fætur og ytri stoðgrind, betur þekkt sem skel, sem er einkenni ættbálks skjaldkrabba. Stoðgrindin veitir vernd frá mögulegum rándýrum. Hún stækkar ekki og þarf humarinn því að losna við skelina til þess að stækka. Áður en hamskipti (e. moulting) hefjast, byrjar humarinn að byggja nýja og stærri skel inni í gömlu skelinni. Þegar nýja skelin er búin að stækka töluvert, brýst hún í gegnum ytri skelina og nýja stoðgrindin harðnar. Við þetta ferli verður stoðgrindin mjúk í nokkrar klukkustundir og humarinn þá mjög berskjaldaður gagnvart rándýrum. Líftími amerísks humars er langur og talið er að hann geti orðið allt að 100 ára gamall. Á fyrstu 5-8 árum lífs hans hefur hann hamskipti um 25 sinnum. Framvegis hafa karldýrin hamskipti einu sinni á ári en kvendýrin tvisvar .

Amerískur humar getur orðið allt að 100 cm á lengd og 20 kg. Tveir fremstu fætur humarsins hafa þróast í stórar klær. Önnur klóin er sterkari og notar humarinn hana til að merja skeljar á meðan hin er skarpari og notuð til þess að skera mjúkt hold bráðarinnar. Algengasti litur ameríska humarsins er ólífugrænn eða grænbrúnn. Stundum hafa þeir appelsínugula, rauðleita eða dökka bletti eða  eru bláleitir í kringum liðamótin. Hægt er að aðskilja kven- og karlkyns humra með því að skoða fremsta par sundlima (e. swimmerets) sem er framarlega á undirhlið halans. Sundlimir karldýrsins eru stærri og stirðari á meðan kvendýrið hefur minni og linari sundlimi með mýkri brúnir . Helsta fæða ameríska humarsins eru krabbadýr, skrápdýr, burstaormar og kræklingar en einnig neytir hann þörunga og ýmiss sjávargróðurs .

Heimkynni og hrygning

Búsvæði amerísks humars er í Norðvestur- og Vestur Atlantshafi. Tegundin er heimakær og fer ekki í göngur, eða þá að litlu leyti . Humarinn finnst í mestu magni við austurströnd Bandaríkjanna, frá Maine niður til New Jersey en er einnig algengur allt að 700 metrum frá strönd á svæði sem spannar frá Maine niður til Norður Karólínu. Þeir eru botndýr og halda sig ýmist við strendur eða landgrunn þar sem þeir hafa aðgang að holum eða innskoti til að fela sig í. Amerískir humrar eru mjög bundnir sínu svæði og búa helst einir . Kjörhitastig sjávar fyrir vöxt og æxlun ameríska humarsins eru 12-18°C sem skýrir tilhneigingu hans til þess að halda sig á norðlægum slóðum .

Ameríski humarinn fjölgar sér með innri frjóvgun. Sæðing á sér oftast stað innan við 30 mínútum eftir að kvendýrið hefur haft hamskipti og skelin er enn mjúk. Karldýrið skilur eftir sæði í kvendýrinu sem hún geymir svo innvortis í u.þ.b. ár. Mjög stór kvendýr geta borið lífvænlegt sæði í allt að þrjú ár. Karldýr geta frjóvgað allt að 54 kvendýr á einu pörunartímabili á meðan kvendýrin eru yfirleitt frjóvgaðar af einu karldýri í senn .  Í kjölfar sæðingar byrja egg kvendýrsins að þróast í eggjastokkunum. Kvenkyns humar getur framleitt á bilinu 5.000-100.000 egg í senn og fer það eftir stærð hennar. Þegar eggin eru þroskuð frjóvgast þau og losna að undirhlið kvendýrsins þar sem hún geymir þau í 9-11 mánuði. Þegar kemur að því að klekja eggjunum færir hún sig nær ströndum. Úr klakinu koma sviflægar lirfur sem munu ekki byrja að líkjast fullvaxta humri fyrr en þær hafa átt hamskipti fjórum sinnum og setjast þá lirfurnar að á botninum .

Veiðar og Afli

Amerískur humar er eingöngu veiddur beint upp úr sjó og er ekki alinn í fiskeldi. Nær allur aflinn kemur úr Norðvestur-Atlantshafi. Langstærstu veiðiþjóðirnar eru Bandaríkin og Kanada. Aðrar þjóðir sem veitt hafa amerískan humar eru Sankti Pierre og Miquelon, Spánn og Portúgal en veiðar þeirra eru svo litlar að það er erfitt að bera þær saman við fyrrnefndar þjóðir. Veiðar hafa aukist mikið frá upphafi níunda áratugsins en aflinn hefur rúmlega fjórfaldast frá árinu 1950 til ársins 2022 .

Amerískur humar er einn af verðmætustu sjávarafurðum Bandaríkjanna. Tveir meginstofnar eru þekktir sem eru nefndir eftir þeim svæðum sem þeir finnast í. Annar stofninn finnst bæði í Maine-flóa og Georges Bank á meðan hinn er í Southern New England. Sá hluti fyrrnefnda stofnsins sem er í Maine-flóa veiðist nærri ströndu og stendur fyrir 90% af löndunum á amerískum humri. Georges Bank hlutinn er mestmegnis veiddur utan strandar og stendur fyrir 5% af löndunum. Hinn stofninn, Southern New England, er veiddur fjær ströndum og stendur fyrir töluvert minna af aflanum, eða um 3% . Bandaríkjamenn veiddu tæp 55.000 tonn af amerískum humri árið 2022 og sama magn árið 2023 en virði aflans jókst um 110.000 bandaríska dali milli ára . Hvorugur stofninn er talin vera ofveiddur þrátt fyrir að veiðar hafi aukist mikið .

Heimildir

  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.