Þráttarefnishyggja

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
(Endurbeint frá Díalektísk efnishyggja)

Þráttarefnishyggja eða díalektísk efnishyggja er marxískt afbrigði af kenningum heimspekingsins Hegels um díalektík, það er samspil gagnvirkra krafta, ásamt efnishyggjukenningu Feuerbachs. Marx tók — að eigin sögn — díalektíkina frá Hegel en hafnaði hughyggju hans, og setti í staðinn efnishyggju Feuerbachs en hafnaði metafýsíkinni sem Feuerbach aðhylltist. Þannig leit Marx svo á að (a) hið efnislega væri undirstaða hins andlega eða hið hlutlæga undirstaða hins huglæga og (b) að alla hluti bæri að skoða í samhengi við hvern annan en ekki að skoða þá sem félagslega, sögulega eða á annan hátt einangraða frá öðru.

Að mati margra er þráttarefnishyggja kjarninn í kenningum Karls Marx. Samkvæmt henni, og söguspekilegri hlið hannar, sögulegri efnishyggju, vex hvert efnahagskerfi upp í hámarks skilvirkni en þegar henni er náð skapast innri þversagnir og veikleikar sem draga það til falls, og nýtt og þróaðra hagkerfi þjóðfélagsstig tekur við af því. Þráttarefnishyggja felur í sér að eðli átaka andstæðra stétta í ólíkum samfélögum er alltaf það sama, barátta hinna kúguðu og fulltrúa þróaðra efnahagslífs gegn forréttindastéttum, þar sem afstaða stéttanna hverrar gagnvart annarri fer eftir eðli hagkerfisins sem þær búa við.

Á Íslandi[breyta | breyta frumkóða]

Á Íslandi er skráð lífsskoðunarfélag um díalektíska efnishyggju, DíaMat.

Tengt efni[breyta | breyta frumkóða]